Código do proxecto: RTA01-140
Ano de inicio: 2001
Investigador Principal: Jesús Francisco Moreno González
Outros investigadores: Jesús Moreno González, Agustín López García, Laura Campo Ramírez, Alicerce Castro García, Jose Luís Andrés Ares, Rosana Malvar Pintos, Pedro Revilla Tomiño, Roberto Carlos Alonso Ferro e Isabel Brichette Mieg
Departamento:
Área:
OBXECTIVOS
1. Selección para precocidade e reducción de talla das poboacións avanzadas F2 de maínzo derivas do cruzamento entre material autóctono adaptado ás zonas templadas e material exótico subtropical procedente do Centro Internacional de Mellora do Maínzo e Trigo (CIMMYT).
2. Avaliación da Aptitude Combinatoria Específica de varias liñas S2 derivadas das poboacións F2 mediante cruzamentos con probadores (“testers”) heteróticos.
3. Establecemento dun criterio estable para determinar o momento óptimo de mostreo da fracción verde da planta de maínzo, de maneira que o análise do seu dixestibilidade e fibra por NIRS permaneza invariable e permita seleccionar xenotipo s de maínzo con alta dixestibilidade na planta enteira.
4. Comparación de métodos e técnicas para evaluar de xeito eficiente a resistencia das plantas de maínzo ao encamado de raíz e estimación dos parámetros xenéticos da súa herdanza.
5. Selección recorrente para rendemento e carácteres agronómicos nas poboacións obtidas no CIAM nos últimos anos.6. Desenvolvemento e selección de liñas puras con boa aptitude combinatoria, precoces e tolerantes a encamado de tallo e raíz.
RESULTADOS
Obxectivo 1:O material de mellora conseguido ao longo dos 3 anos de proxecto foi a xeración S5 de 23 poboacións derivadas de material exótico subtropical e cruzadas con material autóctono, 2 poboacións S4 e outras dúas poboacións S2. Na actualidade continúase coas autofecundacións e a selección en base a precocidade, reducción da talla, encamado e aspecto da mazurca, seguindo así co plan de mellora. Á vez estas poboacións estanse evaluando en campo para coñecer os seus rendementos.
Obxectivo 2:
Os resultados do análise combinado de dous ambientes no ano 2002 son mostrados na Táboa 1. Os mellores cruzamentos foron (CML329 x A632 F2)-6 x H1634 e CML329 x A632) x (EC134)¬6 x H1634, cuns índices de selección de 101 e 100 % respecto de os híbridos testemuñas evaluados. Os rendementos alcanzados por estes híbridos foron de 9130 e 9034 kgha e o seu encamado do 12 e 12,2% respectivamente.
Obxectivo 3:O máximo rendemento de materia seca obtívose na época novena de recolección (é dicir a semana 9ª logo da floración feminina) cunha producción media de tódolos híbridos de 13703 kgha para a planta enteira e 8212 kgha para a mazurca (Táboa 2). En ambos casos as diferenzas entre as épocas de recolección foron significativas. Na parte verde a máxima producción atopouse na época sexta cun valor de 5214 kgha, sen que existisen diferenzas significativas entre as catro primeiras épocas de recolección.
No análise de varianza atopáronse diferenzas significativas entre os híbridos nos carácteres de rendemento (RMS), a dixestibilidade (DMO) da parte verde e a mazurca, o contido de proteína bruta (PB) da parte verde e a planta enteira e contido de fibra acedo deterxente (ADF) da parte verde (Táboa 3).
Só descubríronse diferenzas significativas entre as épocas para o contido de materia seca (MS) e RMS da mazurca e planta enteira e a DMO e ADF da parte verde. Non se atopou interacción de híbridos x épocas para ningún dos carácteres estudados excepto MS da parte verde. A dixestibilidade da mazurca aumenta coa época de recolección mentres que para a parte verde o proceso é o contrario (Táboa 2). Para a mazurca a maior dixestibilidade produciuse cando a recolección fíxose na oitava semana logo da floración, aínda que non se atoparon diferenzas significativas entre as semanas de recolección.
Na parte verde a maior dixestibilidade produciuse na semana sexta sen que as diferenzas entre esta época de recolección e a sétima semana fosen significativas pero se que existían diferenzas significativas entre o resto de épocas.O contido de fibra acedo deterxente diminuíu co aumento do período vexetativo tanto para a mazurca como a planta enteira e aumentou para a parte verde xa que os carbohidratos da parte verde desprazáronse á mazurca coa maduración da planta (Táboa 2).
O menor contido de fibra na mazurca produciuse na última época de recolección aínda que non se atoparon diferenzas significativas entre a sétima, oitava, novena e décima semana logo da floración feminina, do mesmo xeito que ocorreu coa planta enteira. Na parte verde da planta non se acharon diferenzas significativas entre as épocas novena e décima, pero si entre o resto de épocas.
Obxectivo 4
Entre os patóxenos potenciais do maínzo illados en plantas mostreadas con síntomas de encamado de raíz Fusarium moniliforme Sheldon foi o fungo máis frecuentemente illado, seguido de Fusarium graminearum Schwabe e Fusarium semitectum Berk & Ray. Tres do total de nove illados produciron síntomas da enfermidade no xenotipo sensible, pertencendo estes a os fungos Fusarium graminearum (241 Fr1 e 221 Fr1) así como a Fusarium moniliforme (221Fm).
Con todo tan só un deles (241 Fr1) tamén produciu síntomas no xenotipo resistente, aínda que o nivel de enfermidade era significativamente inferior ao rexistrado na liña susceptible. Os valores de gravidade da enfermidade obtidos polo resto das cepas sobre calquera dos dous xenotipos non diferiron significativamente dos obtidos nos controis sen inocular.
Catro dun total de nove illados produciron reduccións de crecementos significativas na planta de maínzo inoculada. Mentres que os dous illados de Fusarium graminearum (241 Fr1 e 221 Fr1) se produciron síntomas claros de enfermidade no sistema radicular (datos non mostrados).
A cepa con maior poder patoxénico que foi Fusarium graminearum (241 Fr1) tamén foi responsable da maior reducción de crecemento na planta inoculada. Na estimación de parámetros xenéticos da resistencia á podredumbre de raíz producida por Fusarium graminearum Schwabe no maínzo, a media de susceptibilidade a Fusarium graminearum Schwabe foi significativamente menor nos xenotipos non inoculados que nos inoculados coa cepa 241 Fr1 (Táboa 4). Estes resultados confirman que a inoculación con F. graminearum foi efectiva, o método pode ser efectivo para a distinción entre xenotipos susceptible e resistentes a este patóxeno, así como para o estudo da herdanza da resistencia das plántulas de maínzo a este fungo e para a estimación de parámetros xenéticos relacionados coa resistencia.
Non se apreciaron diferenzas entre xenotipos pertencentes ao grupo de testemuñas non inoculados (Táboa 5), ata incluíndo xenotipos de diferentes susceptibilidades (híbridos e liñas parentais) .Se que se confirmaron diferenzas moi significativas entre xenotipos pertencentes ao grupo de inoculados como así o mostra o ANOVA. As diferenzas máis substanciais apreciáronse entre as medias dos híbridos e das liñas parentais, o que indica un importante efeito de heterosis media tamén confirmado polo ANOVA e as estimacións da heterosis no modelo GE.
Os efeitos de GCA foron tamén significativos. A liña EC23D foi altamente susceptible a F. graminearum, como así revelaron os elevados índices de GCA obtidos en todos os modelos estudados (Táboa 6). Esta susceptibilidade tamén foi transmitida aos híbridos que tiñan a esta liña como parental, como así o mostra o elevado nivel de GCA para a liña EC23D no grupo 2, onde tan só híbridos F1 inclúense no análise.
En cambio, a liña EC136 reverteu a resistencia en comparación cos seus híbridos, mostrando susceptibilidade como liña parental e certo nivel de resistencia nos seus híbridos. Xa que logo pódense atopar efeitos dominantes favorables en comparación cos efeitos aditivos na liña EC136.
Esta falta de uniformidade no tipo de acción xénica, que caracteriza ás diferentes liñas parentais, suxire que a selección entre as liñas non será suficiente, sería recomendable unha selección adicional entre os híbridos.
Obxectivo 5:
No ano 2001 realizouse un ensaio de cruzamentos de familias derivadas de SG1 (lisa) e SG2 (dentada). En total evaluaronse 180 cruzamentos en base, principalmente, ao carácter de rendemento, aínda que tamén se prestaron atención ao encamado e á precocidade.
No segundo ano o criterio de selección foi un índice de selección no que intervén a producción, a precocidade e a resistencia ao encamado. Se recombinaron e multiplicaron 200 plantas procedentes de 20 familias S2 de cada unha das poboacións.No ano 2003 se autofecundaron 40 parcelas de cada poboación SG1 e SG2 a fin de obter 250 autofecundacións que se conseguiron case na súa maioría.
Estas poboacións continúan no plan de mellora e no presente ano realizaranse os retrocruzamentos.
Obxectivo 6
Realizáronse autofecundacións das plantas mellores e máis precoces de cada familia e unha posterior selección “per se” das estirpes, isto é, selección das mellores familias e das mellores plantas en cada familia, que pasaron á seguinte xeración. A selección baseouse principalmente no rendemento e tolerancia a encamado.Realizouse así mesmo as probas de aptitude combinatoria (AC), cruzando as liñas polos tester apropiados.En total obtivéronse 131 liñas puras. De cada unha delas precisouse o tipo de gran, o pedigrí, o ano de obtención da liña pura e o ciclo de autofecundación.
BREVE DISCUSIÓN
Obxectivo 1: obtívose material moi interesante derivado de liñas puras exóticas procedentes do CIMMYT e material autóctono adaptado ás zonas templadas co que se segue traballando actualmente no plan de mellora xeral. Aínda faltan algunhas xeracións para poder obter liñas puras de interese.
Obxectivo 2: evaluaronse varios cruzamentos en diferentes ambientes a fin de obter híbridos experimentais adaptados ás zonas templadas e con baixo encamado. No ano 2002 os híbridos con mellores resultados foron (CML329 x A632 F2)-6 x (H1634) e CML329 x A632) x (EC134)¬8 x H1634. Con todo estes híbridos non foron significativamente superiores á media das testemuñas, ata algúns das testemuñas foron superiores ao mellor híbrido, polo que non parece interesante o material exótico que utilizamos en canto a aptitude combinatoria, con exceso de humidade e sensible ao encamado.
Obxectivo 3. En base aos resultados de producción e calidade evaluados no maínzo forraxeiro pódese a asinar que coñecer o estado de madurez da planta é fundamental á hora de elixir a data de recolección máis apropiada para cada híbrido.
Segundo este estudo a época idónea á hora de determinar o momento óptimo de recolección do maínzo forraxeiro correspondería á novena semana trala floración feminina xa que nesta época atopouse o maior rendemento de materia seca para a planta enteira e a mazurca (13703 e 8212 kgha respectivamente) que compensa a perda de dixestibilidade da planta enteira que se produciu na novena semana (71,3) respecto de a sétima (74,5%) e a perda no contido de materia seca da novena semana (34,4%) fronte á décima (36,3%). Nesta semana tamén se atopou o menor contido de ADF (21,3%) así como o maior ALM (30,5%) e a perda no contido proteico entre a sexta semana de máxima concentración e a novena foi só de 0,13%.A dixestibilidade debe mostrearse na parte verde xa que diferencia significativamente os cambios que se producen neste parámetro nas semanas de maduración e ademais presenta a maior variabilidade entre híbridos.
O resto dos parámetros de calidade deben ser mostreados preferentemente na planta enteira xa que a interacción híbrido x ano foi menor. O factor ambiental exerce unha forte influencia sobre o rendemento e sobre algún dos carácteres de nutrición máis relevantes á hora de seleccionar híbridos (PB, ADF e DMO da parte verde) polo tanto é necesario realizar a selección do material vexetal en diferentes ambientes e anos para poder elixir os mellores xenotipos.
Obxectivo 4: Fusarium moniliforme Sheldon foi o fungo máis frecuentemente illado, seguido de Fusarium graminearum Schwabe e Fusarium semitectum Berk & Ray. Tres do total de nove illados produciron síntomas da enfermidade no xenotiposensible, pertencendo estes a os fungos Fusarium graminearum (241 Fr1 e 221 Fr1) así como a Fusarium moniliforme (221Fm) mentres que tan só un deles (241 Fr1) tamén produciu síntomas no xenotipo resistente. A cepa con maior poder patoxénico, Fusarium graminearum (241 Fr1), foi responsable da maior reducción de crecemento na planta inoculada.
Como a inoculación con F. graminearum foi efectiva, o método pode ser efectivo para a distinción entre xenotipos susceptible e resistentes a este patóxeno, así como para o estudo da herdanza da resistencia das plántulas de maínzo a este fungo e para a estimación de parámetros xenéticos relacionados coa resistencia. Confirmáronse diferenzas moi significativas entre xenotipos pertencentes ao grupo de inoculados e os efeitos de GCA foron tamén significativos. A liña EC23D foi altamente susceptible a F. graminearum, e esta susceptibilidade tamén foi transmitida aos híbridos que tiñan a esta liña como parental. En cambio, a liña EC136 revertía a resistencia en comparación cos seus híbridos, mostrando susceptibilidade como liña parental e certo nivel de resistencia nos seus híbridos.
Xa que logo se poden atopar efeitos dominantes favorables en comparación cos efeitos aditivos na liña EC136. Esta falta de uniformidade no tipo de acción xénica, que caracteriza ás diferentes liñas parentais, suxire que a selección entre as liñas non será suficiente, sería recomendable unha selección adicional entre os híbridos.
Obxectivo 5: conseguíronse un total de 250 autofecundacións de cada unha das poboacións SG1 lisa e SG2 dentada. Para rematar entre as liñas puras obtidas no obxectivo 6 observouse bastante variación en resposta ao encamado e outros carácteres evaluados. A liña EC151 caracterizouse pola súa gran resistencia ao encamado. As liñas EC49, EC158, EC185 e EC175 destacaron pola súa precocidade, mentres que as liñas puras EC179, EC179A e EC179B por ser moi prolíficas.
CONCLUSIÓNS
Obxectivo 1:Obtívose material adaptado ás zonas templadas co cal traballar no plan de mellora xeral. Necesítanse aínda algunhas xeracións máis para poder obter liñas puras de interese.
Obxectivo 2:Evaluaronse varios cruzamentos en diferentes ambientes coa obtención dalgúns híbridos que presentan uns aceptables índices de selección para as zonas templadas e que, sobre todo, caracterízanse polo seu baixo encamado.Obxectivo 3:Conseguiuse un criterio estable para determinar o momento óptimo de mostreo e recolección do maínzo forraxeiro en función da data de floración.
A época máis idónea correspondería á novena semana trala floración feminina e o carácter dixestibilidade da materia orgánica debe de ser tido en conta á hora de seleccionar os mellores xenotipos nos plans de mellora. Este carácter de calidade debe de mostrearse na parte verde da planta pois é aquí onde presenta a maior variabilidade xenotípica.
O factor ambiental exerce unha forte influencia sobre o rendemento e sobre a maioría dos carácteres de nutrición evaluados e polo tanto é necesario realizar a selección de material vexetal en diferentes ambientes e anos para poder elixir os mellores xenotipos.
Obxectivo 4: A cepa de Fusarium graminearum Schwabe 241 Fr1, foi illada de plantas con encamado de raíz e identificada como a de maior poder patóxeno entre as productoras de podredumbre de raíz. Estudiouse a tolerancia á infección do patóxeno de nove liñas de maínzo, así como dos xenotipos resultantes dos cruces que forman parte do dialelo F1 e de varios xenotipos empregados como testemuñas e atopáronse diferenzas altamente significativas entre xenotipos inoculados e non inoculados. Empregáronse catro modelos xenéticos e dous estatísticos – o modelo mixto para o mellor predictor lineal sen sesgo (BLUP) así como o modelo xeral lineal (GLM) – para o análise.
Devandito análise permitiu determinar que a heterosis da resistencia nos híbridos era superior que nas liñas, sendo este o efeito detectado de maior importancia. Os efeitos de aptitude combinatoria xeral (GCA) resultaron ser significativos en todos os modelos xenéticos empregados, cunha máis que aceptable coincidencia na estimación deste parámetro polos diferentes métodos.
O tipo de acción xénica, tanto aditiva como dominante, mostrou unha gran variación entre as liñas parentais e os híbridos. A selección de efeitos aditivos baseados exclusivamente nas liñas non é suficiente para transmitir a resistencia aos híbridos, deberíase realizar unha selección adicional nos híbridos coa finalidade de buscar efeitos dominantes favorables.
Obxectivo 5:Conseguíronse 250 autofecundacións de cada unha das poboacións SG, lisa e dentada, tralo último ano de proxecto. Actualmente continúase co plan de mellora destas poboacións que na o presente ano serán recombinadas no campo.Obxectivo 6:Obtivéronse 131 liñas puras tolerantes ao encamado, precoces e con boa aptitude combinatoria. Estas liñas puras continúan no plan de mellora a fin de obter híbridos adaptados ás condicións templadas de Galiza.
PROXECTOS
ACTIVIDADES
APLICACIÓNS RAX