Código do proxecto: FEADER 2015/39
Ano de inicio: 2015
Investigador Principal: Juan Castro Insua
Outros investigadores: EMPRESA SOLICITANTE: INTASA
Departamento:
Área:
MEMORIA CIENTÍFICO-TÉCNICA
O PROXECTO CONSISTE NA CREACIÓN DE DIVERSAS EXPERIENCIAS PILOTO QUE SUPORÅN UNI-IA INNOVACIÓN TOTAL NO PROCESO PRODUTIVO DO
SALGUEIRO (SALIX SPP) EN GALICIA. PARTINDO DOS RESULTADOS DE PROXECTOS PROPIOS DE I+D NESTA TEMÁTICA, E DA CONSOLIDADA EXPERIENCIA NOUTROS PAISES DO CENTRO E NORTE DE EUROPA, BUSCASE CREAR NOVOS SISTEMAS AGROFORESTAIS DE NATUREZA MULTIFUNCIONAL, COA INTENCIÓN DE OBTER UN TRIPLE BENEFICIO DE GRANDE RELEVANCIA PARA A SOCIEDADE RURAL GALEGA ACTUAL:
A) OBTENCIÓN DUN VALOR ECONÓMICO DIRECTO A TRAVÉS DA BIOMASA XENERADA EN CICLOS CORTOS - A DÍA DE HOXE CON AMPLAS POSIBILIDADES NO SECTOR DAS RENOVABLES EN AUXE, A TRAVÉS DA INDUSTRIA DA MADEIRA E BIOREFIENERIA E TAMÉN A TRAVÉS DO PROPIO SECTOR AGROGANDEIRO CO QUE PODE COMPLEMENTARSE A PERFECCIÓN;
B) A MELLORA AMBIENTAL DOS LUGARES NOS QUE SE IMPLANTA
DERIVADO ENTREOUTRAS CUESTIÓNS DO SEU EFECTO FILTRANTE E FITORREMEDIADOR E
C) POSIBILIDADE DE POSTA EN PRODUCCIÓN DE ÁREAS MARXINAIS OU SEN APROVEITAMENTO,
NESTE PROXECTO, INCORPÓRANSE AS TÉCNICAS E PROCESOS HABITUÁIS PARA ESTA ESPECIE NOUTRAS REXIÓNS DE EUROPA, INTRODUCINDO UN CARÁCTER CLARAMENTE INNOVADOR PARÁ O MEDIO RURAL GALEGO:
EMPREGO DO PROGRAMA DE VARIEDADES DE SALGUEIRO HÍBRIDO EUROPEO, NOVOS DESEÑOS DE PLANTACIÓN E XESTIÓN CON SISTEMAS DE ALTA DENSIDADE, CORTAS REPETIDAS EN CICLO CORTO, CON APROVEITÅMENTOS CONTINUADOS PARA USOS TÉRMICOS, PARA USOS INDUSTRIÁIS, PARA Usos COMPLEMENTARIOS DA EXPLOTACIÓN
AGROGÅNDEIRA, ETC. AVALIANDO, CAPACIDADE DE ADAPTACIÓN E EXPANSIÓN NO MEDIO RURAL GALEGO DOS SISTEMAS PROPOSTOS.
O PROXECTO AVALIARÁ O COÑECIDO E IMPORTANTE PODER FILTRANTE DESTAS PLANTACIÓNS COS EXCESOS DE NUTRINTES E CONTAMAINATES DOS SOLOS AGROGANDEIROS, PERO AS VANTAXES AMBIENTÁIS VAN MÁIS ALÁ; XA QUE A SÚA CONDICIÓN DE CULTIVO INTERMEDIO ENTRE O FORESTAL E O AGRÍCOLA PERMÍTELLE APORTAR MAIOR BIODIVERSIDADE DENTRO DE ECOSISTEMAS AGROGANDEIROS, E INCLUSO OBTER USOS PARÁLELOS PARA A EXPLOTACIÓN.
E POR ISTO QUE O PROXECTO BUSCA ANALIZAR A SÚA POSIBILIDADE COMO SUPERFICIE GREENING DA P.A.C.. ADEMÁIS, PERMITESE A POSTA EN PRODUCCIÓN DE DETERMINADAS ÁREAS SEN APROVEITAMENTO, E AXUDASE A CAPTURA DE cm, COA VANTAXE
ENGADIDA DA DOADA REVERSIBILIDADE DE CULTIVO.
AS PLANTACIÓNS FORESTÁIS REPRESENTAN UN IMPORTANTE PAPEL PARA MANTER O EQUILIBRIO ECOLÓXICO DO PLANETA E PARA SATISFACER A CRECENTE DEMANDA MUNDIAL DE PRODUTOS FORESTAIS DA SOCIEDADE MODERNA, COMO SUBMINISTRADORAS DE PRODUTOS Á VEZ QUE DIMINÚEN A PRESIÓN SOBRE OS NECESARIOS BOSQUES NATURAS. A BUSCA DE NOVAS FONTES DESTAS MATERIAS PRIMAS DIRIXIU A ATENCIÓN NOS ÚLTIMOS ANOS Ás PLANTACIÓNS FORESTAIS CORRESPONDENTES CURTO OU PFTC (SRWC OU "SHORT ROTATION WOODY CROPS" O SRF "SHORT ROTATION FORESTRY"), QUE CONSISTEN EN PLANTACIÓNS INTENSIVAS DE ESPECIES DE RÁPIDO CRECEMENTO EN ESPAZAMENTOS DEFINITIVOS OU SEMI-DEFINITIVOS, QUE SE CORTAN A FEITO EN MOI POUCOS ANOS E REXENÉRANSE POR REBROTE.
OS BENEFICIOS AMBIENTAIS DAS PFTC COMO RECURSOS NATURÅIS RENOVABLES SON TAMÉN MOI SALIENTABLES. DE FORMA XERAL: FAVORECEN A LOITA CONTRA O EFECTO INVERNADOIRO AO SECUESTRAR C02 DA ATMOSFERA, MEDIANTE A COMBUSTIÓN DOS PRODUTOS MADEIRABLES OBTIDOS DAS PFTC PODEN TAMÉN REDUCIR EMISIÓNS DE 502 E NOX RESPECTO Ás PRODUCIDAS QUEIMANDO COMBUSTIBLES FÓSILES, ADEMÁIS DE DIMINUÍR A DEPENDENCIA ENERXÉTICA DOS PRODUTOS DERIVADOS DO PETRÓLEO.
AS SRWC/SRF, EN ESPECIAL AQUELAS DO XÉNERO SALIX, TEÑENSE MOSTRADO EN MÚLTIPLES INVESTIGACIONS COMO EXCELENTES CAPTADORES DE EXCESOS DE NUTRINTES E/OU CONTAMINANTES, PERMITINDO NON SO O CRECEIENTO EFICIENTE E RÁPIDO DAS PLANTAS, E CON ELO A OBTENCIÓN DUNHA IMPORTANTE CANTIDADE DE BIOMASA DE FORMA SOSTIBLE, SENON TAMBIÉN A RETENCIÓN DE ELEMENTOS CONTAMINANTES NA FITOMASA, SENDO UTILIZADOS CON ÉXITO EN LABORES DE FITORREMEDIACIÓN OU COMO FILTROS VERDES.
ESTA DOBRE APTITUDE FAI QUE ESTA ESPECIE BAIXO AS CONDICIONES TÉCNICAS Y DE MANEXO OPORTUNAS E EMPREGANDO OS CLONES HÍBRIDOS AVANZADOS, SEXAN MOI
INTERESANTES PARA A OBTENCIÓN DE BENEFICIOS NO MEDIO RURAL. OUTRA INNOVADORA UTILIDADE DAS PLANTACIÓNS DE SALGUEIROS E A ALIMENTACIÓN DO GANDO (OPPONG ET AL. 2001, KEMP ET AL. 2001).
É COÑECIDO QUE OS RUMINANTES PODEN CONSUMIR BIOMASA POUCO LIGNIFICADA DE DETERMINADAS ESPECIES ARBÓREAS E ARBUSTIVAS QUE CRECEN EN ZONAS TEMPERADO.HÚMIDAS (ENTRE ELAS ESPECIES DO XÉNERO SALIX) PARA CUBRIR UNHA PARTE DAS SÚÅS NECESIDADES NUTRITIVAS. EN CERTOS PAÍSES, COMO NOVA ZELANDIA, AS FOLLAS E AS RAMIÑAS DE SALIX spp. SON FRECUENTEMENTE UTILIZADAS COMO FORRAXE SUPLEMENTARIO DURANTE OS VERÁNS PARA GANDO DE CARNE E
REEMPRAZO (OPPONG ET AL., 1996[1], MC CABE ET AL. , 1988[2]).
RESULTADOS DE TRABALLOS MÁIS RECENTES REALIZADOS NO REINO UNIDO (SMITH ET AL., 2014) ESTUDAN A POSIBILIDADE DE UTILIZAR ENSILADOS DA FRACCIÓN POTENCIALMENTE COMESTíBEL DESTA ESPECIE NO CONTEXTO DE SISTEMAS INTEGRADOS AGROFORESTÁIS CON APROVEITÅMENTO MIXTO DE FORRAXE E BIOENERXÍA, CONCLUíNDO QUE EXISTEN EVIDENCIAS ACERCA DA POSIBILIDADE DO USO DE ENSILADOS DE BIOMASA DE SALIX spp. PARA O CANDO.
A CONSOLIDACIÓN DESTAS TECNICAS PARA O SALIX spp EN MOITAS REXIONS DO PLANETA, DEBESE PRECISAMENTE A ESTA MULTITUD DE APTITUDES SINERXICÅS: RENDIMIENTO ECONÓMICO DERIVADO DE LAS ACTUALES NECESIDADES EN TODA EUROPA DE BIOMASA LIGNOCELULOSICA DE FORMA SOSTENIBLE E EFICIENTE, PODER FILTRANTE DE CONTAMINACIÓN DIFUSA RESULTANTE DE EXPLOTACIONES AGROGANADERAS DE USO INTENSIVO EN FERTILIZANTES A FIN DE PROTEGER AGUAS SUPERFICIALES (ACTUANDO COMO FILTRO VERDE O DEPURADORA NATURAL), PODER
FITORREMEDIANTE EN SOLOS CONTAMINADOS O SER CAPACES AS SUAS RAÍCES DE CAPTAR METÁIS PESADOS, EMPRECO COMO PLANTACIONS DESTINADAS A VALORAR RESIDUOS CON PODER FERTILIZANTE: CENIZAS, LODOS, ETC, APORTE DE BIODIVERSIDADE E MELLORA PAISAXISTICA SEGÚN DÓNDE SE IMPLANTE, ETC.
SON NUMEROSOS REXIÓNS ÓNDE AS SRWC O SRF DE SALIX SON UNHA REALIDADE DESDE FAI DÉCADAS, E CONVERTÉRONSE NUNHA IMPORTANTE FONTE DE VALIOSOS RECURSOS FORESTAIS DENDE FAI BASTANTES AÑOS. Así, POR EXEMPLO EN SUECIA SE PRÁCTICA ESTE TIPO DE SELVICULTURA PARA PRODUCIR ENERXíA CON SALIX (LEDIN & ALRIKSSON, 1992; BÖRJESSON, 1996; VERWIJST, 2001), AO IGUAL QUE EN FINLÁNDIA (POHJONEN, 1991), EN EEUU (MOSSELER ET AL., 2014), EN O REINO UNIDO (BULLARD ET AL., 2002; WILKINSON ET AL., 2007), O EN ARXENTINA (VILLEGAS ET AL., 2009; VILLEGAS & AREÅ, 2009). NON OBSTANTE, AS INVESTIGACIÓNS SOBRE ESTAS ESPECIES EN ESPAÑA E PÁRA ESTAS FINALIDADES SON ESCASAS E OS RESULTADOS NON SE TRASLADARON hßSlVAMENTE AO CAMPO COMERCIAL.
AINDA QUE O SALGUEIRO É IJNHA ESPECIE BEN COÑECIDA EN GALICIA, NUNCA FOI OBXECTO DE MANEXO OU XESTIÓN FORESTAL ALGUNHA, IMPOSIBILITANDO O SEU APROVEITAMENTO ECONÓMICO E A OBTENCIÓN DE VANTAXES AMBIENTAIS ASOCIADAS, CHECANDO A SER INCLUSO UNHA ESPECIE DENOSTADA NO EIDO RURAL.
NO CASO CONCRETO DE GALICIA, QUE CONTA COAS ÓPTIMAS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS PARA A PRODUCIÓN FORESTAL (DÅNS ET AL. , 2005), E CON MOITAS ÁREAS MARXINAIS ONDE SE PODERÍAN FACER PLANTACIÓNS DE SALGUEROS, AS SRF PODEN
REPRESENTAR UN MOI IMPORTANTE PAPEL NO DESENVOLVEMENTO DO MEDIO RURAL, POLA súA CAPACIDADE DE XERAR RENDAS, DE DIMINUÍR O IMPACTO AMBIENTAL DOS RESIDUOS DE EXPLOTACIÓNS GANDEIRÅS E DOUTRAS FONTES DE ENERXíÅ E DE REDUCIR A PRESIÓN SOBRE OS ESCASOS E MOI VALIOSOS BOSQUES NATURAIS. SIN DUDA, A CHECADA DA NOVA P.Å.C. E NOVAS POLÍTICAS AMBIENTÁIS DA U.E. PARA O SECTOR
PRIMARIO, MOSTRAN IJNHA ACTIVIDADE AGROGANDEIRA MÁIS SOSTIBLE E DE MAIOR RESPETO AMBIENTAL. ESTE FEITO, UNIDO O POTENCIAL CRECIMIENTO COMO MADEIRA OU BIOMASA DA ESPECIE PRESENTAN UN ESCENARIO NO FUTURO PROXIMO ONDE SALGUEIRÅLNOVO PUEDE OCUPÁR UN OCO DE GRANDE INTERÉS PARA DIVERSOS AXENTES SOCIOECONÓMICOS DO RURAL GALEGO
